Ενεργή Ονείρευση, Συνειδητή Ονείρευση και Ενεργή Φαντασία του Γιούγκ
Μετάφραση άρθρου του Dr. Gerald N. Epstein, MD.
Tο 1981 δημοσίευσα ένα βιβλίο με τίτλο Waking Dream Therapy. Γράφτηκε για τη θεραπευτική κοινότητα, και δεν προορίζεται για το γενικό κοινό (αν και πολλοί μου έχουν πει ότι αποτελεί υπέροχη ανάγνωση για αυτό το κοινό). Ήταν τότε, και εξακολουθεί να είναι, η καλύτερη δουλειά που έγινε πάνω στο θέμα της ενεργής ονείρευσης (η οποία διαφέρει από τη συνειδητή ονείρευση, όπως θα εξηγήσω σύντομα). Αυτή η οραματιστική εμπειρία εκτέθηκε για πρώτη φορά γραπτώς στις πρώτες 28 γραμμές του βιβλίου του προφήτη Ιεζεκιήλ πριν από 3000 χρόνια. Στο βιβλίο μου μίλησα για την ιστορία αυτής της διαδικασίας, συμπεριλαμβανομένης της ιστορίας του Carl Jung που χαρακτήρισε το έργο του ως «ενεργή φαντασία».
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό του Sunday New York Time της 20ης Σεπτεμβρίου 2009 ένα μακρύ άρθρο για το Κόκκινο Βιβλίο του Jung, το οποίο απέκρυβε για πολλές δεκαετίες από την οικογένειά του. Αυτό το βιβλίο φαίνεται να έγινε αντικείμενο λατρείας από αφοσιωμένους οπαδούς του Jung.
Το βιβλίο περιγράφει λεπτομερώς τις εμπειρίες ενεργής ονείρευσης του Jung για τις οποίες διατηρούσε άφθονες σημειώσεις και εικονογραφήσεις. Σε αυτές τις σημειώσεις δίνει μια περιγραφή μέρους του σκοταδιού στο οποίο κατέβηκε, που τού προκάλεσε ένα ψυχωτικό επεισόδιο για το οποίο νοσηλεύτηκε σε ψυχιατρικό κέντρο για σύντομη χρονική περίοδο. Στην αυτοβιογραφία του, Memories, Dreams & Reflections, περιγράφει την κάθοδο αυτή στην προφανή τρέλα.
Δυστυχώς, επειδή η εμπειρία του Jung, που ήταν μια ενεργή ονείρευση – προφητικής ή σαμανικής φύσης (κι αυτές οι δύο διαφέρουν) – ήταν χωρίς καθοδήγηση, όπως ήταν και η εμπειρία των προφητών Μωυσή, Ιεζεκιήλ, Ηλία, και Δανιήλ (ο Jung σίγουρα δεν ανήκε σε αυτή την κατηγορία προφητών), ο Jung υπέστη μια συνέπεια, συνηθισμένη ανάμεσα σε όσους εισέρχονται στον ωκεανό της αλλαγής ⁄ της μη-καθοδηγούμενης συνειδητότητας και η οποία συχνά προκαλείτο από τη λήψη παραισθησιογόνων ουσιών (μανιτάρια, βότανα κ.λπ.)
Ο Jung γίνεται αντικείμενο θαυμασμού για την ανδρεία και το θάρρος του να κάνει αυτό το ταξίδι μόνος του, για την προθυμία του να αναλάβει τον κίνδυνο, ο οποίος μακροπρόθεσμα επηρέασε τη ζωή του με μια μεγάλη αλλαγή. Διότι, σε αντίθεση με τον Ιεζεκιήλ που πήγε και επέστρεψε εντελώς αλλαγμένος, αλλά όχι τρελός, ο Jung δεν μπορούσε να επιστρέψει υγιής για κάποιο χρονικό διάστημα.
Ο Jung θεμελίωσε ως βάση της μεθόδου της ενεργούς φαντασίας αυτή την υπερβατική εμπειρία της ενεργής ονείρευσης. Δεν την οργάνωσε σε ένα συνεκτικό σύστημα, όπως δίδαξε η δασκάλα μου, Colette Aboulker–Muscat από το Ιερουσαλήμ και η οποία, τον 20ο αιώνα, υπήρξε ο πρωταρχικός εμπειρογνώμων αυτής της διαδικασίας. Για εκείνους που δεν είναι προφήτες, αυτή η διαδικασία πρέπει να γίνεται με έναν οδηγό, ο οποίος αρχικά σε καθοδηγεί με ασφάλεια σε αυτήν την εμπειρία καθόδου στα βάθη του εαυτού σου για να ανακαλύψεις ποιος είσαι και ποιος δεν είσαι. Στη συνέχεια, το δεύτερο εκκαθαρίζεται και είσαι έτοιμος για την άνοδο στα ύψη μέσω της ενεργής ονείρευσης, μέσω της διαφώτισης, με το ενδεχόμενο να ενωθείς με το Ένα.
Παραπάνω αναφέρθηκα στην συνειδητή ονείρευση. Ο ορισμός της στην αγγλική Βικιπαίδεια είναι: «Συνειδητό όνειρο (διαυγές όνειρο) είναι κάθε όνειρο κατά το οποίο το άτομο που κοιμάται έχει επίγνωση του ότι ονειρεύεται ενώ το όνειρο είναι σε πλήρη εξέλιξη. Όταν υπάρχει επίγνωση του ονείρου μπορεί να συμμετέχει ή και συχνά να χειραγωγήσει τις φανταστικές εμπειρίες στο ονειρικό περιβάλλον. Τα συνειδητά όνειρα μπορούν να μοιάζουν εξαιρετικά πραγματικά και ζωντανά ανάλογα με το βαθμό της αυτεπίγνωσης που έχει το άτομο που τα έχει.
Η ενεργή ονείρευση διαφέρει χαρακτηριστικά από τη συνειδητή ονείρευση, όπως διαφέρει και από το mindfulness διαλογισμό και την ύπνωση. Παραπάνω, έχω υπογραμμίσει συγκεκριμένες λέξεις. Η ενεργή ονείρευση γίνεται από κάποιον που είναι σε εγρήγορση. Δεν κοιμάται, ούτε βρίσκεται υπό ύπνωσης – που είναι και το υπνοπομπικό στάδιο – ανάμεσα στο ξύπνιο και τον ύπνο. Στην ενεργή ονείρευση ο ταξιδιώτης συμμετέχει ενεργά και ξεκινά μια εξερεύνηση της συνειδητότητας για να ανακαλύψει, όχι να χειραγωγήσει. Για να βρίσκει ελεύθερα, αρχικά υπό την αιγίδα ενός καθοδηγητή. Οι εμπειρίες αυτές δεν είναι φανταστικές – με την συνηθισμένη χρήση του όρου ως μη-αληθινές. Αντίθετα, αυτό που ανακαλύπτεται είναι τα επίπεδα της πραγματικότητας και τα όντα που ενδεχομένως ενοικούν σε αυτά. Αυτά δεν μοιάζουν πραγματικά. Είναι πραγματικά.
Πολλά ακόμα μπορούν να ειπωθούν σε αυτό το σημείο. Προτείνω να διαβάσετε το βιβλίο μου Waking Dream Therapy, καθώς και το άρθρο μου με θέμα Phenomenological Differences between Waking Dream, Mindfulness Meditation & Self Hypnosis.