Η συζήτηση για το τι είναι αντικειμενικό ή υποκειμενικό, πραγματικό ή μη-πραγματικό, αληθινό ή ψευδές, σωστό ή λάθος, στους καιρούς που διανύουμε σήμερα, έχει μετατραπεί σε μια κοινωνική και ιατρική διαμάχη μεταξύ δύο πλευρών. Τα δε μηνύματα που στέλνουν οι πολιτικοί, ορισμένοι επιστήμονες και τα μέσα μαζικής και κοινωνικής ενημέρωσης ενισχύουν την ένταση και μεγαλώνουν το χάσμα μεταξύ τους.

Ας κάνουμε ένα βήμα πίσω, όμως, και να θυμηθούμε την Αλληγορία της Σπηλιάς του Πλάτωνα για να αποκτήσουμε μια άλλη αντιλήψη γύρω από το θέμα.

Η Αλληγορία της Σπηλιάς του Πλάτωνα

Η Αλληγορία μιλά για μια ομάδα ανθρώπων, οι οποίοι περνούν ολόκληρη τη ζωή τους αλυσοδεμένοι στον τοίχο μιας σπηλιάς, ως κρατούμενοι. Κοιτάζουν έναν κενό τοίχο πάνω στο οποίο προβάλλονται σκιές που σχηματίζονται από αντικείμενα τα οποία περνούν μπροστά από μια φωτιά η οποία βρίσκεται πίσω τους. Παίζουν ένα παιχνίδι, σύμφωνα με το οποίο παρακολουθούν τα αντικείμενα και μαντεύουν ποια είναι τα ονόματά τους. Όσοι μαντέψουν σωστά, θεωρούνται από τους άλλοις ως οι «ειδικοί». Ένα μέλος της ομάδας καταφέρνει να δραπετεύσει από τη σπηλιά και να βγει έξω. Ξαφνιάζεται από τον κόσμο έξω από το σπήλαιο και αμφισβητεί την εγκυρότητά του. Καθώς συνηθίζει το νέο του περιβάλλον, συνειδητοποιεί ότι η προηγούμενη αντίληψή του για την πραγματικότητα ήταν λανθασμένη. Σύντομα συνειδητοποιεί ότι ο Ήλιος είναι η πηγή όλης της ζωής, ότι το παιχνίδι στη σπηλιά είναι άσκοπο και αρχίζει ένα ταξίδι όπου συναντά τόσο την ομορφιά όσο και το νόημα της ζωής.

Επιστρέφει στη σπηλιά για να μοιραστεί τα ευρήματά του με τους άλλους. Δεν τον πιστεύουν, όμως. Αν προσπαθήσει να τους απελευθερώσει από τις αλυσίδες τους, πιθανότατα θα τον σκοτώσουν.

Η Σπηλιά

Το σπήλαιο, σύμφωνα με τον Πλάτωνα, αντιπροσωπεύει όσους πιστεύουν ότι η γνώση προέρχεται από εμπειρικά στοιχεία, με άλλα λόγια, μόνο από αυτά που μπορούμε να δούμε και να ακούσουμε στον κόσμο. Εξηγεί πώς οι υποστηρικτές της εμπειρικής γνώσης είναι βυθισμένοι σε μια «σπηλιά» λανθασμένης αντίληψης.

Οι Σκιές

Οι σκιές αντιπροσωπεύουν την αντίληψη. Όσοι επιλέγουν να βασίζονται μόνο σε εμπειρικά στοιχεία, πιστεύουν ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να γνωρίζουμε τι είναι «αντικειμενικό» ή «πραγματικό» ή «αληθινό» ή «σωστό». Το μήνυμα του Πλάτωνα, ωστόσο, είναι «μην ξεγελιέστε από αυτό που βλέπετε, είναι μόνο μια απεικόνιση της πραγματικότητας που κοιτάτε». Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, όσοι δεν μπορούν να το δουν αυτό διακατέχονται από άγνοια.

Το Παιχνίδι

Το Παιχνίδι συμβολίζει το πώς οι άνθρωποι πιστεύουν ότι όσοι κατέχουν τη γνώση του εμπειρικού κόσμου είναι οι ειδικοί τους οποιους πρέπει να ακολουθούν και να ακούν. Ο αγαπημένος μου δάσκαλος, Dr. Jerry, αποκαλούσε τους ειδικούς Λευκούς και Μαύρους Μάγους.

«… Οι Λευκοί Μάγοι είναι εκείνοι οι δάσκαλοι ή οι άνθρωποι με επίγνωση που σε ενθαρρύνουν να εξατομικεύεσαι και να ανακαλύψεις τον εαυτό σου με τις δικές σου προσπάθειες. Γνωρίζουν ότι έχεις αυτή τη δύναμη να είσαι ο ειδικός του εαυτού σου. Γίνεσαι ανεξάρτητος. Αυτοί, με τη σειρά τους , στηρίζουν τα συμφέροντά σου.

Οι Μαύροι Μάγοι είναι εκείνοι που θα ήθελαν να σε κυριαρχήσουν και να ανατρέψουν την ελευθερία σου. Παρουσιάζονται ως οι εκπρόσωποί σου, σε αποθαρρύνουν να γίνεις ο δικός σου ειδικός, και σε ενθαρρύνουν να στηρίζεσαι στην δική τους υποτιθέμενη ειδικότητα ώτσε να μιλήσουν εκ μέρους σου και δήθεν να σε υποστηρίξουν. Εξαρτάσαι από αυτούς που, κατά βάση, τα μόνα συμφέροντα στα οποία αποβλέπουν είναι τα δικά τους.

Οι Λευκοί Μάγοι ενσταλάζουν την ελπίδα, εκείνο το εσωτερικό φως που μας δείχνει μια διέξοδο από το σκοτάδι μέσα από τις δικές μας προσπάθειες.

Οι Μαύροι Μάγοι ενσταλάζουν τον φόβο, το συναίσθημα εκείνο που μας καθιστά αδύνατους και που μας κρατάει στο σκοτάδι έτσι, ώστε να πρέπει να εξαρτώμεθα από τους άλλους για να βγουμε από αυτό το σκοτάδι, χωρίς να έχουν εκείνοι καμία πραγματική επιθυμία να το πετύχουμε αυτό… ».

Η Απόδραση

Εκείνος που αποδρά από τη σπηλιά είναι ο Ελεύθερα Σκεφτόμενος, ο οποίος αναζητεί τη γνώση έξω από τη σπηλιά.

Ο Dr. Jerry δίδασκε ότι το ζήτημα με τους σκεπτικιστές είναι ότι βασίζονται σε μια υλιστική φιλοσοφία ότι μόνο αυτό που μπορεί να μετρηθεί και να ποσοτικοποιηθεί είναι πραγματικό. Επομένως, μόνο η υλική εμπειρία είναι γνήσια. Αυτή είναι μόνο η μισή αλήθεια. Όταν στρέφουμε την αισθητηριακή μας επίγνωση εντός, αποκαλύπτουμε άλλες πραγματικότητες που είναι εξίσου αληθινές με αυτές της εξωτερικής πραγματικότητας. Στην ψυχολογία της προσωπικότητας, θα μπορούσε κανείς να πει ότι αυτοί οι άνθρωποι στερούνται το χαρακτηριστικό της «ανοιχτότητας στην εμπειρία». Αυτοί που είναι «ανοιχτοί στην εμπειρία» έχουν την αίσθηση της συμπερίληψης που αγκαλιάζει όχι μόνο την πραγματική αλήθεια της αντικειμενικής υλικής αντίληψης, αλλά και την αλήθεια της υποκειμενικής πραγματικότητας. Εκεί όπου βρίσκονται οι αισθήσεις μας είναι εκεί όπου βρίσκεται η αλήθεια. Η πραγματικότητα και η αλήθεια δεν είναι το ίδιο.

Η Επιστροφή

Δεδομένου ότι, πάρα πολλά άτομα στρέφονται σε «ειδκούς» για καθοδήγηση, ξεγελιούνται εύκολα, υπνωτίζονται και υποτάσσονται από τους «Μαύρους Μάγους». Αυτός είναι ο τρόπος που οι κοινωνίες συμβάλλουν, εν γνώσει ή εν αγνοία τους, στη διαμόρφωση του ολοκληρωτισμού. Ο ολοκληρωτισμός εμφανίζεται στην Επιστροφή, όπου, σε περίπτωση που εκείνος που έχει δραπετεύσει από τη σπηλιά τολμήσει να επιχειρήσει να απελευθερώσει τους άλλους από τη σπηλιά, πιθανότατα θα τιμωρηθεί.

Τι είναι αντικειμενικό, υποκειμενικό, πραγματικό ή μη πραγματικό, αλήθεια ή ψέμα, σωστό ή λάθος; Σε παροτρύνω θερμά να βγεις εκτός του σπηλαίου και να το διαπιστώσεις ο ίδιος.

Demetra Monocrusso

Professional Coach and Mental Imagery Clinician

Disclaimer

Demetra is not a medical professional and none of her advice should ever be taken in the place of medical advice. The information provided is purely for educational purposes. Individuals must use their own discretion, judgment and commonsense at all times and should not break any local, national or international laws. Under no circumstances will Demetra be held liable or responsible for any direct, indirect, incidental, punitive, special or consequential damages arising out of the use of, or inability to use, the information he shares. If you have a medical condition or health concern, always consult your doctor.