Εκπαίδευση ή Θεραπεία; – Μια Πιθανή Αλλαγή Μοντέλου Σκέψης

Μετάφραση άρθρου του Dr. Gerald N. Epstein, MD.

Συζητώ ένα αρχικό μοντέλο αναδιαμόρφωσης στο πεδίο της ψυχοθεραπείας που μπορεί να αντικατασταθεί με ένα μοντέλο εκπαιδευτικό/διδακτικό. Έχει να κάνει με μια απλή αλλαγή στην ορολογία που πιστεύω ότι έχει επιτπτώσεις στη θεραπεία. Οι όροι που έχω κατά νου είναι: “ερώτηση” αντί για “πρόβλημα”. Στη γενική πορεία της θεραπευτικής διαδικασίας ανακοινώνεται ο όρος «πρόβλημα». «Έχω πρόβλημα με τη σύζυγό μου». «Έχω πρόβλημα με το αφεντικό μου». «Έχω πρόβλημα να επιλέξω ποια δουλειά πρέπει να κάνω». Η λίστα είναι ατελείωτη.

Προτείνω, στη θέση της δήλωσης που χρησιμοποιείται στο πεδίο της ψυχολογίας και στη θέση της αντιμετώπισης προβλημάτων, να μπει ο όρος «ερώτηση».

Αντικαταστήστε τις δηλώσεις προβλήματος με δηλώσεις ερωτήσεων και οι απαντήσεις θα έρθουν μάλλον εύκολα και γρήγορα. Πολλές από αυτές προκαλούν, ίσως, κάποιο δράση που σάς ωφελεί. Οι απαντήσεις, επίσης, συχνά ανακουφίζουν τη νοητική δυσαρέσκεια και τα ταραγμένα συναισθήματα.

Τα προβλήματα, καθαυτά, θέτουν δύο δυσκολίες που μπορώ να εντοπίσω.

Η πρώτη είναι ότι τα προβλήματα απαιτούν λύσεις. Η λύση, μόλις εντοπιστεί, σχεδόν πάντα οδηγεί σε άλλο πρόβλημα. Η εξεύρεση της λύσης στο πρόβλημα δημιουργεί ένα άλλο πρόβλημα και αυτό συνεχίζεται χωρίς τελειωμό. (Παρακολουθήστε την επίλυση του προβλήματος του Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ. Βρήκαμε τη λύση καθαιρόντας τον, αλλά δείτε σε τι οδήγησε αυτή η λύση.)

Η δεύτερη δυσκολία είναι ότι η λύση συνεπάγεται κάτι που είτε είναι δύσκολο να δημιουργηθεί, ή δημιουργεί μεγαλύτερη δυσκολία καθώς είναι λάθος (βλέπε το παραπάνω παράδειγμα.)

Πάρτε για παράδειγμα ένα ποτήρι νερό. Βάζετε σε αυτό μια σταγόνα μαύρου μελανιού. Η σταγόνα διασκορπίζεται αμέσως και διαλύεται μέσα στο νερό, αποδίδοντας στο νερό μια μαύρη χροιά. Τότε σας ζητώ να εξαγάγετε αυτήν την σταγόνα από το διάλυμα. Έχουμε τώρα μια πολύ περίπλοκη διαδικασία για την αφαίρεση αυτής της σταγόνας από το νερό. Νομίζω ότι αυτή η αναλογία ταιριάζει στον άξονα πρόβλημα-λύση.

Όταν κάποιος αρχίζει να μιλά για τα προβλήματά του, το περιεχόμενο και οι ιστορίες γύρω από αυτά τείνουν να αυξάνονται εκθετικά, ειδικά μεταξύ εκείνου που παρουσιάζει το πρόβλημα και εκείνου που ανταποκρίνεται σε αυτό. Το αποτέλεσμα είναι συνήθως να δοθούν μερικές συμβουλές που, όταν ακολουθηθούν, δημιουργούνται περισσότερα προβλήματα, όπως ανέφερα παραπάνω, ακόμη και αν το πρόβλημα φαίνεται να είχε λυθεί εκείνη τη στιγμή.

Όπως συμβαίνει με την πνευματική σχέση δασκάλου-μαθητή, όπου γίνονται αλλαγές μέσω της διδασκαλίας και των πρακτικών που συνδέονται με αυτήν την εκπαίδευση, έτσι και αυτό το μοντέλο μπορεί να εφαρμοστεί στη διαδικασία θεραπείας. Με την υιοθέτηση του εκπαιδευτικού μοντέλου στη θεραπεία, στην πρόληψη ή σε ένα πλήθος άλλων καταστάσεων, αρχίζει να διαμορφώνεται ένα μοντέλο που βασίζεται σε πνευματικό επίπεδο και που εφαρμόζεται σε καταστάσεις της καθημερινής ζωής. Σίγουρα, στο πεδίο της υγειονομικής περίθαλψης μπορεί να κάνει θαύματα σε σύντομο χρονικό διάστημα, και πιστεύω το ίδιο και για πολλές άλλες καταστάσεις στη ζωή. Και σίγουρα, ως ασθενής και εκπαιδευτικός, γνωρίζοντας και τις δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος, τρόπος του λέγειν, της εκπαίδευσης: μια εκπαίδευση για τη ζωή που δεν έχουμε λάβει ποτέ, ούτε κατά την ανατροφή μας, ούτε από την κοινωνία μας. Με άλλα λόγια και πιο συγκεκριμένα, μια πνευματική εκπαίδευση που μπορεί να μάς επαναφέρει στον δρόμο της τάξης, της ισορροπίας, της ευεξίας και, ίσως, της μακροζωίας.